حتماً در حیطۀ موضوع پایان‌نامۀ خود، یک مقالۀ مروری بنویسید. این کار سه مزیت عمده به همراه دارد:
- با منابع و مراجع مرتبط با پایان‌نامۀ خود به خوبی آشنا شده و یکجا جمع‌آوری کرده و با مطالعۀ آن‌ها اشراف خوبی به موضوع خواهید داشت.
- همچنین اگر باهوش باشید به راحتی و با گام‌هایی که توضیح داده می‌شود می‌توانید فصل پیشینۀ تحقیق پایان‌نامه را هم نگارش کنید.
- تجربۀ مقاله‌نویسی و ارتباط با ژورنال‌ها را خواهید داشت و این به نفع شماست تا بعد از دفاع پایان‌نامه به راحتی مقالۀ پژوهشی خود را نگارش و منتشر کنید.
همه می‌دانیم که مقالۀ مروری مقاله‌ای است که نظرات و نتایج محققینی را که پیرامون یک موضوع خاص پژوهشی انجام داده‌اند گردآوری کرده و البته نویسندۀ مقالۀ مروری هم می‌تواند انتقادات و تحلیل‌های شخصی را به آن اضافه کند.
با پیروی از گام‌های زیر می‌توانید یک مقالۀ مروری بنویسید:
گام نخست: غربال قیفی مطالب
در این گام لازم است تمامی متون و کتاب‌های اصلی پیرامون موضوع موردنظر جمع‌آوری و مطالعه شود. ارجاعاتی که نویسندگان کتاب‌های مرجع به مقالات داده‌اند، بسیار مهم است. لیستی از تمامی مقالات مرتبط باید گردآورده و تا حد امکان این لیست باید کامل باشد. توجه داشته باشید که در انتخاب انواع مقالات به هیچ وجه محدودیت زمانی وجود ندارد و مهم نیست سال انتشار مقاله چقدر قدیمی یا جدید باشد. تمامی مقالات مرتبط تا حد امکان باید جمع‌آوری شوند.
گام دوم: حذف چکیده های نامرتبط
حال که لیست شما تکمیل شد برای رهایی از سردرگمی و ترس از مطالعۀ مطالب بسیار، بهتر است اول چکیده‌ها را بخوانید و چکیده‌های نامرتبط را حذف کنید.
گام سوم: لیست کردن مقالات با تکرار بالا
در لیستی که در ابتدا تهیه کرده‌اید، مقالاتی هستند که از اهمیت بیشتری برخوردارند. این مقالات را شناسایی کنید، ارجاعات آن‌ها را مطالعه کرده و ارجاعاتی که بیش‌ترین تکرار را دارند مشخص کنید.
گام چهارم: تهیۀ لیست جدید
در این گام لیست قبلی شما تغییراتی خواهد کرد. این بار لیست جدیدی تهیه کرده به‌طوری که به‌ترتیب در ابتدا مقالاتی با بیش‌ترین ارجاعات و در انتها مقالاتی با کم‌ترین ارجاعات قرار داده شود.
گام پنجم: مطالعه و خلاصه‌برداری
مقالاتی که در لیست جدید آورده شده را جستجو کرده، بیابید و مطالعه کنید و از مطالب مرتبط آن‌ها تا جای امکان خلاصه تهیه کنید.
گام ششم: نگارش و انتشار مقاله
حال، خلاصه‌ها را با یک ترتیب منطقی کنار هم قرار دهید و مقالۀ مروری خود را نگارش کنید.
مطمئناً بسیاری بعد از مطالعۀ این گام‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که نگارش مقالۀ مروری کار دشواری است، ولی چنین مقاله‌ای با رعایت تمامی گام‌ها، قطعاً ارزش چاپ در ژورنال‌های معتبر را خواهد داشت.
تأکید این نکته ضروری است که یک مقالۀ مروری خوب و درست فقط مرور بر دانش محققین یا مقالات چاپ‌شده به‌ترتیب تاریخ یا مقالات در دسترس نیست، بلکه یک مقالآ مروری خوب باید تمام دانش پژوهشگران را پیرامون یک موضوع خاص به خوبی جمع‌بندی کند.
توجه داشته باشید که نگارش یک مقالۀ مروری وقت نسبتاً طولانی‌ای از نویسنده خواهد گرفت و معمولاً ژورنال‌های معتبر مثل مجلات ISI با فاکتور تأثیر (IF) بالا، نگارش این مقالات را به افراد با تجربه‌ای می‌سپارند که در آن موضوع خاص تخصص و تجربۀ کاری بسیاری دارند و خود صاحب مقالات بسیارند.
اما با توضیحات بالا ناامید نشوید! ژورنال‌های با سطح اعتبار کمتر، معمولاً نگارش این نوع از مقالات را از دانشجویان و پژوهشگران آماتور نیز می‌پذیرند.
