وقتی پروپوزال تصویب شد و شما مطمئن شدید موضوع پایان‌نامه‌تان مشخص شده، وقت آن است که نوشتن تحقیق را شروع کنید. نگارش پایان‌نامه، یک کار گام به گام و مستمر است و باید بخش‌های مختلف و فصل‌های متفاوت پژوهش‌تان را به مرور تکمیل کنید. این مطلب به شما کمک می‌کند تا یک پیش‌زمینه و افق کلی از کاری که پیش رویتان است برایتان ترسیم شود. به توصیه‌های کاربردی زیر که قبل از نگارش پایان‌نامه باید در نظر داشته باشید، توجه کنید.
به ادامه مطالب (فلش زرد رنگ زیر تاریخ درج پست) رجوع نمایید.
۱- زمان شروع نگارش
دو مسئله را در بحث شروع نگارش پایان‌نامه باید در نظر داشت. اول اینکه، ممکن است پروپوزالی که تهیه کردید، توسط استاد راهنما یا دانشگاه رد شود و چنانچه شما قبل از ثبت نهایی پروپوزال، نگارش پایان‌نامه را شروع کرده باشید، زحمات شما بر باد خواهد رفت. اما از طرف دیگر، پروسۀ تصویب نهائی و قطعی پروپوزال، گاهی تا چند ماه طول می‌کشد و اگر شروع نگارش متن پایان‌نامه به بعد از تصویب پروپوزال موکول شود، مدت‌زمان زیادی از دست می‌رود.
بهترین پیشنهاد، حد میانه است! تجربه نشان داده که در غالب موارد، موضوعاتی که توسط استاد راهنما تائید شده و شما اطمینان از تکراری نبودن آن داشته باشید، مشکل چندانی ازنظر تائید دانشگاه نخواهد داشت.
معمولاً ایرادات هم بیشتر نگارشی و آئین‌نامه‌ای بوده و قابل اصلاح است و کمتر اتفاق می‌افتد که یک موضوع کلاً رد شود. پس بهتر است بعد از تائید پروپوزال توسط استاد، نگارش متن پایان‌نامه شروع شود.
۲- تعداد فصول
در ایران به‌صورت رایج، تمامی پایان‌نامه‌ها در پنج فصل تدوین می‌شوند. هر چند این یک توصیه بوده و الزام نیست، اما بهتر است رعایت شود؛ چرا که برخی از اساتید به‌شدت مقید به این ساختار هستند، پس بهتر است بی‌مورد دردسر برای خودتان ایجاد نکنید و همان پنج فصل را در نظر بگیرید.
۳- ایجاد ساختار اولیه
حتماً چارچوب کلی را تعیین کنید. در فایلی که برای نگارش پایان‌نامه ایجاد کردید، عناوین پنج فصل را بنویسید و برای هر فصل چند بخش در نظر بگیرید. سعی کنید تا حد ممکن موضوع و عنوان این بخش‌ها مشخص باشد. این کار افق دید خیلی خوبی به شما می‌دهد. حتماً در ابتدای فصول اول، دوم، سوم، و چهارم مقدمه نوشته شود. نوشتن مقدمه برای فصل پنجم چندان رایج نیست. برای فصول دوم، سوم، و چهارم نیز بهتر است، جمع‌بندی در انتهای فصل نوشته شود.
۴- موازی کاری
اگر فصول پنج‌گانۀ پایان‌نامه را از نظر سختی و زمان‌بر بودن دسته‌بندی کنیم، فصول اول و دوم راحت‌ترین، فصل چهارم سخت‌ترین و فصول سوم و پنجم، بین این دو حد است. توصیه می‌شود اولویت کار از فصل سوم باشد، چراکه روش تحقیق در آن نگاشته می‌شود. هم‌زمان با آن فصول اول و دوم نوشته شود. این دو فصل چندان انرژی و وقت از شما نخواهد گرفت (در فصل دوم به‌تفصیل در این مورد بحث خواهد شد). زیربنای پایان‌نامه در فصل سوم بنیان گذاشته شده و در فصل چهارم نتایج آن ارائه می‌شود. پس باید فصل سوم تکمیل‌شده و بعد به نگارش فصل چهارم اقدام کنید. تا فصل چهارم تکمیل‌نشده، نوشتن فصل پنجم اساساً بی‌معنی است.
۵- استفاده از رنگ
در نوشتن متن اولیه، استفاده از رنگ‌ها خیلی کاربرد دارد. مثلاً مواردی که نیاز به ویرایش جدی داشته و یا احتمال حذف آن‌ها زیاد است را قرمز کنید. جاهایی که نیاز به ویرایش ادبی و نگارشی دارد، زرد و غیره.
۶- ایجاد فایل مجزا برای هر فصل
این توصیه بیشتر حالت تجربی و سلیقه‌ای دارد. سعی کنید در آغاز کار، فصول پایان‌نامه را در فایل‌های مجزا ایجاد کنید و در انتها آن‌ها را در یک فایل اصلی قرار دهید. این کار باعث مدیریت بیشتر فایل‌ها شده و نیازی نیست برای مشاهده و دقت در مطالب، حرکت زیادی بین صفحات انجام دهید.
۷- ایجاد پوشه‌های مختلف
توصیه می‌شود که از اول، فایل‌های مرتبط با پایان‌نامه در یک پوشه (فولدر) خاص ذخیره شود، سپس داخل این پوشه تعدادی پوشه دیگر نیز ایجاد شود. بهتر است از این دسته‌بندی برای مدیریت فایل‌ها استفاده کنید:
– Proposal: فایل پروپوزال و ایرادات احتمالی گرفته‌شده توسط استاد و دانشگاه را در این پوشه ذخیره کنید.
– Text: حاوی متن اصلی پایان‌نامه است. در این پوشه می‌توانید پوشه (ها) دیگری را برای فایل‌های اکسل و … ایجاد کنید. درواقع مطالبی که در متن نهائی پایان‌نامه دیده می‌شود، در این پوشه قرار دارد.
– Reference: فایل مراجع مورد استفاده را در این پوشه ذخیره کنید. بهتر است که دو پوشه ایجاد کنید. یکی برای مراجع استفاده‌شده و دیگری برای مراجعی که مرتبط با پایان‌نامه است، اما شما از آن‌ها در پایان‌نامه استفاده نکردید.
– Simulation: اگر شبیه‌سازی در پایان‌نامه انجام دادید، فایل (ها) آن را در این پوشه قرار دهید. توصیه می‌شود که این پوشه خود حاوی دو پوشه دیگر باشد، یکی برای فایل شبیه‌سازی و دیگری نتایج خام و اولیه شبیه‌سازی.
– Paper: اگر از پایان‌نامه، مقاله استخراج نمودید، آن را در این پوشه ذخیره کنید. اگر دو مقاله استخراج کردید که یکی فارسی و دیگر انگلیسی است، به ترتیب Persian و English نام‌گذاری کنید. اگر تعداد مقالات زیاد باشد، می‌توانید به‌صورت عددی شماره‌گذاری نمایید.
– Others: فایل‌های مرتبط با پایان‌نامه که چندان کاربرد نداشتند را در این پوشه ذخیره کنید.
– Final: نسخه نهائی پایان‌نامه برای تحویل را در این پوشه قرار دهید. توصیه می‌شود دو پوشه داخل پوشه Final ایجاد کنید، یکی فایل‌های تحویل داده‌شده به دانشگاه (با عنوان University) و دیگری برای تحویل به استاد (با عنوان Prof).
۸- فقط یک فایل داشته باشید
نمی‌توانم درک کنم که چرا بعضی از دانشجویان دلشان نمی‌آید، نسخه‌های قبلی فایل‌ها را پاک کنند. مثلا پنج فایل پروپوزال دارد (با عنوان‌های پروپوزال (۱)، اصلاح‌شده، اصلاح اولیه و …!) درحالی‌که این کار باعث ابهام و سردرگمی شما می‌شود. یک نسخه از هر فایل کافی است. اصلاحات را روی یک فایل اعمال کنید، این بسیار گیج‌کننده است که شما از یک فایل چندین نسخه داشته باشید.
۹- نام‌گذاری فایل‌ها
حتما عنوان فایل‌ها را به‌صورت انگلیسی بنویسید. این دستور (!) دو دلیل دارد. اول اینکه در خیلی از موارد عنوان فارسی دردسر ایجاد می‌کند، مانند زمانی که با ایمیل می‌فرستید، فشرده‌سازی می‌کنید و یا تبدیل به pdf می‌کنید. دلیل دوم هم، کلاس داشته باشید!
۱۰- ضمیمه کنید
مواردی که ارائه آن در داخل فصول اصلی پایان‌نامه چندان ضرورتی نداشته، حتماً بایستی در پیوست گنجانده شود. مواردی مانند اثبات روابط، داده‌های ورودی تحقیق، گذشتۀ مختصر از موضوع غیره باید ضمیمه شود. حتماً در فصول اصلی قید شود که قسمتی از پایان‌نامه پیوست شده است.
۱۱- پرینت بگیرید
یک اصل ساده اما مهم! حتماً برای مرور و ویرایش آنچه نوشتید، از متن پرینت بگیرید. خیلی از ایرادات تایپی، دستوری، املائی و نگارشی پشت مانیتور مخفی می‌شوند.
منبع: وب‌سایت Tahghighyar.com
