در هر مقالۀ ژورنالی (Journal paper) یک یافتۀ جدید علمی بهطور کامل و شفاف بررسی میشود. در این نوع مقالات، مقایسۀ پژوهش جدید با پژوهشهای پیشین انجام میگیرد و نتایج بهصورت دقیق و مفصل توضیح داده میشوند.
انواع مقالات ژورنالی:
- مقالات اصلی (Original Paper یا Regular Research)
- مقالات مروری (Review Paper)
- مقالات از نوع Letter
- مقالات Short/ Rapid/ Brief Communication
- فصلی از کتاب Book Chapter
حال ویژگیهای هر یک از انواع مقالات به اختصار توضیح داده میشود.
مقالات اصیل: در صورتی که پژوهش انجامشده از نوآوری کافی برخوردار بوده و نتایج مهم و جدیدی بهدست آمده باشد، چگونگی انجام پژوهش و دستاوردهای حاصل از آن، در قالب original paper چاپ و به اطلاع جامعۀ علمی رسانده میشود. این دسته مقالات، مقالههایی مفصل با شرح جزییات کافی میباشند و دارای ارزش علمی بالایی هستند. مقالات اصیلی که به تازگی چاپ شدهاند و با توجه به اهمیت موضوع، نوآوری و ارزش علمی آنها، به سرعت مورد استقبال جامعه علمی قرار بگیرند تحت عنوان Hot Papers در سایت مجلات مشخص میشوند.
مقالات مروری: همانطور که از نام این نوع مقالات بر میآید، افراد صاحبنظر و با تجربه که بهطور گسترده و مستمر بر روی یک مقولۀ علمی به پژوهش مشغولند، با بررسی تعداد زیادی از مقالات مرتبط، ضمن بیان تاریخچه و تشریح پژوهشهایی که در طی سالهای گذشته بر روی آن موضوع انجام شده است، وضعیت فعلی و نیز پژوهشهای آتی را بیان میکنند و مرور مینمایند. همچنین نویسندگان به ارائۀ نظرات و دستاوردهای پژوهشی خود پرداخته و افقهای جدید و پیشرو را ارائه میکنند. گاهی اوقات نیز مجله از پژوهشگران برجسته دعوت میکند که در یک موضوع به روز پژوهشی، مقالۀ مروری بنویسند که اصطلاحاً invited review گفته میشود.
مقالات از نوع Letter: ارزش علمی مقالههای از نوع Letter از مقالههای اصیل کمتر است. نکتۀ مهم این است که امکان ارسال Letter به همۀ مجلات وجود ندارد. معمولاً مقالههای از نوع Letter، از نظر حداکثر تعداد کلمات به کار رفته در مقاله یا حداکثر تعداد صفحات، محدودیت دارند که به نوع مجله بستگی دارد. به عنوان نمونه برای مجلۀ Neuroscience Letter، مقالات باید حداکثر 5000 کلمه با در نظر گرفتن تمامی کلمات نوشته شده در متن مقاله، زیرنویس شکلها، جداول، مراجع و غیره باشند. همچنین در سایت مجلۀ Neurocomputing نوشته شده که مقالات از نوع Letter میتوانند حداکثر چهار صفحه باشد. یک حالت خاص، Letter to the Editor است که میتواند در یک صفحه نیز نوشته شود. Letter to the Editor در تکمیل و یا انتقاد از محتویات یک مقالۀ اصیل و معمولاً توسط افراد متخصص و خبره نوشته میشود. معمولاً این مقالات دو حالت پذیرش (Accept) و یا رد (Reject) دارند و کمتر حالت اصلاح (Revise) به خود میگیرند.
مقالات از نوع Short/ Rapid/ Brief Communication: این دسته از مقالات مشابه Letter هستند و معمولاً توسط پژوهشگران برجسته نوشته میشوند، اگرچه لزوماً اینگونه نیست! گاهی اوقات تحقیق به نتایج جدید اما محدودی دست یافته است که در قالب short/ brief ارائه شده و چاپ میشوند. سرعت داوری و چاپ در این دسته از مقالات بیشتر از بقیه بوده که مزیت عمدۀ آنها بهشمار میرود. در واقع در این مقالات، نتایج بهصورت مختصر و مفید با تکیه بر نوآوری و اهمیت موضوع توضیح داده میشوند. برخی از مجلات برای این دسته از مقالات محدودیت تعداد کلمات و یا تعداد صفحات دارند.
فصلی از کتاب Book Chapter: یک فصل از کتاب میباشد که در واقع گردآوری و خلاصۀ مقالات تألیفی و پژوهشهای انجامشده توسط نویسندگان در رابطه با یک موضوع علمی میباشد. در این حالت معمولاً افراد صاحبنظر و برجستۀ علمی بهعنوان سردبیر کتاب انتخاب شده و آنها با توجه به سرفصل و مطالبی که میبایست در کتاب مطرح شود، از دیگر محققین برای نوشتن فصلهای کتاب دعوت به همکاری مینمایند. به این ترتیب، کتاب با همکاری چندین پژوهشگر (هر فصل توسط یک یا چند محقق) نوشته میشود. در نهایت سردبیر این فصول را در قالب بخشهای مختلف کتاب، مرتب و منسجم مینماید.
علاوه بر مقالات ISI، مقالاتی در کشور خودمان در مجلات علمی-پژوهشی و یا علمی-ترویجی به چاپ میرسند. بهعنوان مثال نشریۀ علمی-پژوهشی امیرکبیر از جمله مجلات علمی-پژوهشی مطرح کشور میباشد. مقالاتی که در مجلات علمی-پژوهشی چاپ میشوند مشابه مقالات ISI هستند. همچنین ارزش علمی مجلات علمی-پژوهشی از مجلات علمی-ترویجی بیشتر میباشد.