مقاله‌نویسی از ابتدا تا زمانی که مقاله به چاپ برسد، شامل 5 مرحلۀ اساسی زیر است:
مرحلۀ اول: پژوهش و طراحی مقاله
مرحلۀ دوم: نگارش مقاله
مرحلۀ سوم: انتخاب مجله و ویرایش مقاله
مرحلۀ چهارم: ارسال مقاله
مرحلۀ پنجم: فرآیند داوری و بازنگری مقاله
به ادامه مطالب (فلش زرد رنگ زیر تاریخ درج پست) رجوع نمایید.
در قدم اول باید داده‌های خام مقاله را فراهم کرد که مواد خام مقاله از دل پژوهش علمی استخراج می‌شود. یک پژوهش ممکن است یافته‌های متعددی داشته باشد. مثلاً یک تحقیق در مورد عوامل مؤثر بر میزان تمایل افراد جامعه به کسب مدارج بالای علمی ممکن است یافته‌های مختلفی در زمینۀ مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشد. اما یک مقاله باید فقط و فقط یک ایدۀ مشخص و محدود داشته باشد. این اولین قدم در طراحی مقاله است. یعنی مشخص کنیم که این مقاله در یک جمله چه حرف جدیدی را به متخصصین یک حوزۀ نظری خاص ارائه می‌کند که این متخصصین این مطلب را تاکنون نمی‌دانسته‌اند. مثلاً ممکن است مقاله ما به «اساتید جامعه‌شناسی آموزش» این مطلب را بیان کند که «میزان اقبال عمومی به فراگیری سطوح علمی بالاتر رابطه‌ای معنی‌داری با نقش پژوهش در حل مشکلات جامعه ندارد.» این یافته (با فرض اینکه جدید است) یکی از تئوری‌های رایج جامعه‌شناسی آموزش که می‌گوید «بین نیاز جامعه به توسعۀ مبتنی بر دانش و اقبال عمومی به فراگیری دانش هم‌بستگی وجود دارد» را به چالش می‌کشد. همانطور که در این مثال دیدیم، مقالۀ ما ممکن است تنها بخشی از تحقیق ما را در بر گیرد. اما قطعاً یک یافتۀ خیلی ارزشمند را شامل می‌شود که برای متخصصین حوزۀ تحقیقاتی ما جدید و مهم به شمار می‌آید. همچنین مشخص است که این یافته ما چگونه یافته‌های قبلی متخصصین این حوزه را نقد، تکمیل، و یا بهبود می‌بخشد. خوب پس اگر به سه سوال زیر پاسخ دهیم، عملاً مقالۀ خودمان را طراحی کرده‌ایم.
1.سوال اساسی مقالۀ ما چیست؟ چه ادعایی می‌خواهیم بکنیم؟ (ایدۀ مقاله)
2.چگونه این سوال را می‌خواهیم پاسخ بدهیم؟ (متدولوژی مقاله)
3.پاسخ دادن به این سوال چگونه یافته‌های متخصصین حوزۀ تخصصی ما را نقد، تکمیل، و یا بهبود می‌بخشد؟ (نوآوری مقاله)
وقتی که طراحی مقاله مشخص شد (پاسخ به سه سوال بالا)، باید مقاله را بر اساس ساختار استانداردی که دارد بنویسیم. ساختار استاندارد مقاله شامل چکیده، مقدمه، مرور ادبیات، متدولوژی، یافته‌ها و تحلیل، و بالاخره بحث و نتیجه‌گیری است. همۀ این بخش‌های مقاله باید حول این سه سوال اساسی مقاله نوشته شود. عملاً هیچ مطلبی در مقاله نباید ذکر شود مگر اینکه مرتبط با این سه سوال اساسی باشد. چکیده قرار است که خلاصۀ کل مقاله باشد. در مقدمه ایدۀ اساسی مقاله و ضرورت پاسخ به آن را بیان می‌کنیم. در مرور ادبیات کارهای مرتبط قبلی در خصوص ایدۀ اصلی مقاله را بررسی می‌کنیم و مبانی لازم برای مقالۀ خودمان را استخراج می‌کنیم. در بخش متدولوژی، نحوه پاسخ به سوال اساسی مقاله را تشریح می‌کنیم. در بخش یافته‌ها و تحلیل، نتایج مرتبط به‌دست آمده از تحقیق را که به ما کمک می‌کنند پاسخ مقاله را بیابیم، بیان می‌کنیم. و بالاخره در بخش بحث و نتیجه‌گیری توضیح می‌دهیم که یافته‌های ما چه پاسخی را به سوال مقاله داده و این پاسخ چگونه یافته‌های قبلی در این زمینه را نقد، تکمیل، و یا اصلاح می‌کند. وقتی که محتوای خام مقاله را نوشتیم، باید مجله‌ای را که می‌خواهیم مقاله‌مان را به آن ارسال کنیم انتخاب کنیم. این مجله باید به نحوی انتخاب شود که موضوع مقاله ما جزء حوزۀ تخصصی مورد پوشش آن مجله باشد. علاوه بر این، سطح مجله نباید خیلی بالاتر یا پایین‌تر از سطح مقالۀ کیفی ما باشد. ملاحظات دیگری مانند گرایش‌های نظری و متدولوژیکی مجله می‌تواند به انتخاب مجله کمک کند. مثلاً بعضی از مجلات بیشتر تمایل دارند که مقالات کمّی را چاپ کنند تا مقالاتی که از روش‌های تحقیقی کیفی استفاده کرده‌اند. وقتی مجله را انتخاب کردیم، باید به دقت ضوابطی را که مجله برای نگارش مقاله (چه محتوا و چه مسائل ظاهری) نیاز دارد را اعمال کنیم. در این مرحله، در کنار ویرایش مقاله (از نظر املایی و انشایی)، باید ضوابط نگارش مقاله (مانند نحوه ارجاع‌دهی، صفحه‌آرایی، فونت‌ها و ...) را مو به مو اعمال کنیم.
وقتی که از اعمال تمامی ضوابط نگارش مقاله مطمئن شدیم، مقاله‌مان را به مجله ارسال می‌کنیم. فرآیند ارسال شامل نگارش نامۀ ارسال مقاله به سردبیر (کاور لتر)، ارائه اطلاعات مربوط به نویسندگان و سایر اطلاعات لازم (مانند نداشتن تضاد منافع، رعایت اصول اخلاقی و ...) است. این مرحله بعضاً از طریق ارسال مطالب به‌صورت ایمیل یا به‌صورت ارسال مطالب از طریق وب‌سایت مجله صورت می‌گیرد. از زمانی که مقاله‌مان را به مجله ارسال می‌کنیم، فرآیند داوری مقاله شروع می‌شود. بسته به تصمیمی که توسط سردبیر مجله و داوران مجله در مورد مقاله ما گرفته می‌شود، ممکن است که لازم باشد این مرحله را چندین بار تکرار کنیم. مقاله ممکن است در این مسیر مردود شود، مشروط شود، یا اینکه پذیرفته شود.
منبع: وب‌سایت PhdGoal.com
